عصب سیاتیک بلندترین و قطورترین عصب بدن است. عصب سیاتیک کمر از اتصال ریشه های عصبی L4-S3 که از مهره های کمری و ساکروم خارج شده تشکیل شده و بعد از خارج شدن از لگن از پشت باسن به پشت ران رفته و در بالای زانو به دو شاخه به نام عصب تبیال و عصب پرونئال تقسیم می شود.
علل آسیب عصب سیاتیک
عصب سیاتیک و شاخه های آن از لگن تا نوک انگشتان پا در معرض آسیب هستند. مهمترین علت اختلال در کارکرد رگ سیاتیک تحت فشار قرار گرفتن ریشه های عصبی آن به علت هرنی یا فتق دیسک بین مهره ای است.
علت دیگر اختلال در کارکرد و گرفتگی عصب سیاتیک سندروم پیریفورمیس است. در سندروم پیریفورمیس عصب سیاتیک در حال عبور از کنار عضله پیریفورمیس تحت فشار یا کشش قرار گرفته و عملکرد آن دچار اختلال میشود.
شکستگی ها و دررفتگی های حلقه لگنی و استابولوم و دررفتگی های مفصل ران می توانند این عصب را در ناحیه لگن تحت فشار قرار دهند و منجر به درد عصب سیاتیک شود.
التهاب عصب سیاتیک باعث تورم و تحت فشار بیشتر قرار گرفتن عصب می شود. در این وضعیت در انتقال پیام های عصبی اختلال ایجاد کرده و رشته عصبی مربوط به هر منطقه از پا که باشد بدون این که هر گونه مشکلی در آن نقطه وجود داشته باشد علائم درد را در آنجا نشان می دهد. سن بالا، فشار به کمر و حمل بارهای سنگین، پشت میز نشینی طولانی و دیابت از جمله عواملی است که باعث این مشکل می شود.
شکستگی های اطراف زانو و شکستگی های استخوان نازک نی می توانند شاخه پرونئال عصب سیاتیک را تحت فشار قرار دهند. همچنین دررفتگی مفصل زانو می تواند شاخه های این عصب را در ناحیه زانو آزرده کند. اعمال جراحی که در ناحیه لگن و یا در ناحیه زانو انجام می شوند می توانند به عصب سیاتیک صدمه برسانند. حتی گچ تنگ، بوت بلند تنگ و یا انداختن یک پا بر روی پای دیگر به مدت طولانی می تواند شاخه پرونئال آن را فلج کند. در مسیر حرکت عصب سیاتیک از لگن تا انگشتان پا هر گونه جسم برنده یا نافذی می تواند عصب را قطع کرده و به آن آسیب برساند.
درمان آسیب عصب سیاتیک
نوع درمان هایی که برای آسیب های عصب سیاتیک صورت می گیرند بسته به مکانیسم ایجاد ان دارند. در موارد آسیب هایی که بدنبال زخم های باز ایجاد شده و احتمال پارگی عصب زیاد است درمان آسیب عصب سیاتیک بصورت جراحی و ترمیم عصب پاره شده است.
در مواردی که شکستگی ها و یا دررفتگی علت آسیب عصب سیاتیک باشد باید ابتدا جابجایی استخوان یا مفصل را را درمان کرد. در بسیاری اوقات جااندازی استخوان یا مفصل موجب برگشت کارکرد عصب سیاتیک می گردد. در صورتی که عصب بعد از جااندازی شکستگی یا دررفتگی خوب نشود بسته به نوع آسیب عصب سیاتیک باید درمان شود.
بسیاری از آسیب های عصبی بسته (مانند آسیب هایی که بدنبال شکستگی و دررفتگی ایجاد م شوند) با برطرف کردن عاملی که به عصب فشار میاورد و صبر کردن بهبود میابند. در صورت عدم بهبود بعد از چند ماه ممکن است نیاز به عمل جراحی برای ترمیم عصب آسیب دیده سیاتیک وجود داشته باشد.
در صورتی که عصب سیاتیک پاره شده باشد می توان آن را ترمیم کرد. متاسفانه نتایج ترمیم عصب سیاتیک و شاخه های آن زیاد رضایت بخش نیست.به همین علت ممکن است پزشک معالج تصمیم بگیرد بجای ترمیم عصب سیاتیک علائم ناشی از آن را درمان کند.
یکی از مهمترین مشکلاتی که آسیب عصب سیاتیک برای بیمار ایجاد می کند عدم توانایی در بالا آوردن مچ پا است. در این موارد ممکن است از روش انتقال تاندون های ساق برای بحرکت درآوردن مفصلی که به علت عضلات فلج شده خوب حرکت نمی کند استفاده شود.
در مراقبت از آسیب های عصب سیاتیک و شاخه های آن چه درمان جراحی انتخاب شود و چه عامل فشارنده عصب برطرف شود برای بازگشت کارکرد عصب باید مدت طولانی صبر کرد. در این موارد باید مفاصلی که به علت فلج شدن عضلات مربوطه خوب حرکت نمی کنند به توسط آتل و اسپلینت در وضعیت مناسب قرار بگیرند.
برای آشنایی با پیشگیری از درد سیاتیک بر روی لینک کلیک کنید
منبع:دکتر فرخانی 1 . 2
