دررفتگی مکرر کشکک Recurrent dislocation of patella به وضعیتی میگویند که در آن استخوان کشکک بیش از یک بار در برود. این بیماری در دختران شایعتر از پسران است.
استخوان کشکک در وضعیت آناتومیک خود در جلوی زانو با پایین ترین قسمت استخوان ران (کندیل های استخوان ران) مفصل میشود. در رفتگی کشکک وضعیتی است که در آن استخوان کشکک ار محل اصلی خود در جلوی کندیل های استخوان ران جابجا میشود.
نیمه دررفتگی وضعیتی است که در آن کشکک در محل اصلی خود منحرف شده ولی فورا به جای خود برمیگردد. در دررفتگی برگشتن کشکک به محل آناتومیک خود بصورت یک حرکت مستقل و جداگانه و معمولا با راست و مستقیم کردن زانو ایجاد میشود. این جاافتادن میتواند چند ثانیه و یا حتی چند ساعت بعد از دررفتگی باشد.
در رفتگی کشکک با در رفتگی زانو متفاوت است. دررفتگی زانو یک آسیب بسیار بزرگتر از در رفتگی کشکک بوده و در آن ارتباط آناتومیک استخوان درشت نی و ران به هم میخورد.
وقتی یک بار استخوان کشکک در میرود احتمال دررفتگی های بعدی آن بالا و حدود 50 درصد است. دو بار در رفتن استخوان کشکک احتمال در رفتگی بعدی را به 80-70 درصد افزایش میدهد.
در رفتگی مکرر کشکک در چه شرایطی ایجاد میشود
عوامل زیر شرایط را برای بروز ناپایداری استخوان کشکک در جلوی زانو و دررفتگی آن مساعد میکنند
- کم عمق بودن شیار بین کندیل های استخوان ران که استخوان کشکک بر روی آن قرار میگیرد
- بالا قرار گرفتن استخوان کشکک در جلوی زانو
- کوچک بودن استخوان کشکک
- شل بودن کلی لیگامان های بدن
- چرخش استخوان درشت نی به خارج یا تورشن تیبیا
- محل نامناسب توبروزیته تیبیا و در نتیجه نامناسب بودن محل اتصال تاندون کشک به بالای استخوان درشت نی
بعد از یک بار در رفتگی استخوان کشکک پرده بافتی که در سمت داخلی استخوان کشکک قرار داشته و به آن رتیناکولوم داخلی میگویند پاره میشود. در بسیاری اوقات این پرده بصورت مناسبی بهبود نیافته و شلی در آن بوجود میاید که زمینه را برای دررفتگی های بعد فراهم میکند. اولین در رفتگی کشکک ممکن است بر اثر ضربه شدیدی به زانو باشد ولی در رفتگی های بعدی با ضربات با شدت کمتری ایجاد میشوند.
علائم دررفتگی مکرر کشکک
در بیماران با دررفتگی مکرر کشکک ممکن است سمت داخلی کشکک در لمس و فشار، دردناک باشد. وقتی پزشک با دست سعی میکند استخوان کشکک را به سمت خارج هل دهد بیمار احساس میکند کشکک در حال دررفتن است و مانع از ادامه معاینه پزشک میشود. این را تست وحشت Apprehension test میگویند. در رادیوگرافی جابجایی استخوان کشکک در شیار پایین استخوان ران دیده میشود.
درمان دررفتگی مکرر کشکک
اولین قدم در درمان این بیماری درمان غیر جراحی است و اساس این درمان تقویت عضلات چهار سر ران بخصوص قسمتی از آن است که در بالا و سمت داخل کشکک قرار داشته و به آن Vastus medialis obliqus یا VMO میگویند. نرمش های کششی ساختمان های خارج زانو هم قسمتی از این درمان هستند.
در صورتیکه اقدامات فوق موثر نبودند ممکن است نیاز به عمل جراحی وجود داشته باشد. انواع متفاوتی از اعمال جراحی برای درمان دررفتگی مکرر کشکک انجام میشود. بسته به وضعیت بیمار پزشک جراح بهترین نوع درمان را برای وی انتخاب میکند.
رایج ترین این درمان های جراحی عبارتند از :
- ایجاد شکاف هایی در بافت های سمت بیرونی کشکک تا این بافت ها شل تر شده و کمتر کشکک را به سمت خارج یعنی سمت دررفتگی بکشند
- تقویت بافت های سمت داخلی کشکک با جابجا کردن تاندون های همسترینگ
- پایین کشیدن استخوان کشکک با استئوتومی و جابجا کردن توبروزیته تیبیا به سمت پایین
- به سمت داخل متمایل کردن کشکک با استئوتومی و جابجا کردن توبروزیته تیبیا به سمت داخل
در رفتگی مادرزادی استخوان کشکک
در دررفتگی مادرزادی کشکک، این استخوان در موقع تولد در قسمت خارجی زانو قرار گرفته و معمولا کوچکتر از حالت عادی است. در حالت شدید، مفصل زانوی بچه در حالت خمیده قرار داشته و به راحتی صاف نمیشود. درمان این بیماری معمولا عمل جراحی است که در آن استخوان کشکک و عضله چهارسر به سمت داخل کشیده میشود.
دررفتگی عادتی کشکک
در این بیماری هر وقت بیمار زانوی خود را خم میکند کشکک در میرود و با صاف و مستقیم کردن زانو کشکک مجددا به سر جای خود برمیگردد.
