زانو درد ممکن است به طور ناگهانی یا به مرور زمان بروز کند. این بیماری می تواند خیلی سریع وخیم شود. این روزها، زانو درد سن نمی شناسد و حتی جوانان را نیز درگیر می کند.علل زانو درد در افراد مختلف، متفاوت است که باید برای تشخیص دقیق علت آن به متخصص زانو درد مراجعه نمود. درد زانو می تواند ناشی از آسیب دیدگی ها همچون پاره شدن رباط و یا غضروف باشد. بیماری ها و مشکلات همچون ورم مفاصل، نقرس، زانوی ضربدری، آرتروز زانو، زانو پرانتزی و عفونت نیز می توانند باعث زانو درد شوند. خیلی از انواع زانو درد کم و معمولی با درمان خانگی و مراقبت بهبود می یابند. ورزش زانو درد و زانوبند نیز می توانند به بهبود درد زانو کمک نمایند. در بعضی از موارد، ممکن است برای درمان زانو درد نیاز به جراحی باشد.
مکان و شدت زانو درد بسته به علت آن متفاوت بوده و بعضی از اوقات ورم و خشکی زانو، سرخی و داغ شدن آن، ضعف و ناتوانی زانو، صدای تق تق زانو و یا خرد شدن و ناتوانی در صاف کردن کامل زانو نیز با درد همراه باشد. انجام انواع ورزش برای زانو درد را فراموش نکنید. اگر قادر به تحمل وزن خود برروی زانو نیستید، دچار ورم مفصل شده‌اید، نمی توانید کاملا زانوی خود را باز و خم کنید، بدشکلی واضحی در زانوی خود می بینید، بجز درد و سرخی و ورم زانو تب هم دارید و یا زانویتان بی ثبات می باشد، باید به متخصص زانو مراجعه نمایید.
دلایل زانو درد
آسیب دیدگی ها، معمول ترین علت مشکلات و درد زانومی باشند. آسیب های ناگهانی (حاد) به زانو می تواند ناشی از ضربه مستقیم به زانو و یا خم کردن، پیچیدن و یا افتادن برروی زانو باشد. درد، کبودی و یا ورم زانو می تواند شدید بوده و همچنین بیشتر و بیشتر شود. پارگی مینیسک در ورزش‌هایی که برخورد در آنها زیاد است مانند فوتبال و نیز در ورزش‌های بدون برخورد مانند والیبال که مستلزم پرش و تغییر ناگهانی بازیکن است،در افراد بالای 50 سال، شایع ترین علت زانو درد استئوآرتریت است. علل زانو درد در افراد جوان تر عبارتند از استفاده بیش از حد از زانو و آسیب دیدگی. همچنین زانو درد می تواند ناشی از عفونت (به عنوان مثال استئومیلیت، بورسیت سپتیک) و بیماری هایی خاص باشد. از دیگرعلائم زانو درد میتوان به ورم شدید و آب آوردن زانو، تغییر شکل ظاهری مفصل زانو و … اشاره کرد.
زانو و یا زیر زانو بعد از آسیب ممکن است بی حس، ضعیف، سرد، سوزن سوزن شده و یا به رنگ آبی درآید.
آسیب های حاد و ناگهانی که علت درد زانو می باشند، شامل:
- زانو درد ناشی از رگ به رگ شدن، کشیدگی و سایر آسیب ها به رباط و تاندون های متصل کننده کشکگ زانو
- زانو درد به علت پارگی در بالشتک لاستیکی مفصل زانو (پارگی مینیسک زانو)
- زانو درد به علت پارگی رباط زانو از قبیل پارگی رباط صلیبی قدامی (ACL). آسیب دیدگی رباط جانبی داخلی (MCL) شایع ترین آسیب دیدگی رباط زانو می باشد.
- زانو درد ناشی از شکستگی کشکگ زانو، که عموما ناشی از فشار غیرطبیعی برروی زانو از قبیل افتادن، پیچش شدید زانو، نیروی شدید که زانو را خم کند و یا زمانیکه زانو با شدت زیاد با چیزی برخورد می کند.
- زانودرد ناشی از دررفتگی زانو که اغلب در دختران سنین 13 تا 18 سال رخ می دهد.
- زانودرد ناشی از تکه های از استخوان و بافت های ناشی از شکستگی که در زانو گیر می کند.
- زانودرد ناشی از در رفتگی مفصل زانو که عموما آسیبی نادر و در عین حال جدی می باشد.
التهاب هایی که باعث درد مفصل زانو می شوند، شامل:
- التهاب بورس‌ها (بورسیت)
- بورسیت جلوی کشککی(شایع‌ترین بورسی که در زانو درگیر میشود)
- بورسیت عقب تاندون کشککی
- بورسیت جلوی تاندون کشککی
- بورسیت عضله نیمه غشایی(سمی ممبرانوسوس)
- التهاب تاندون ها(تاندونیت)
- تاندونیت پاتلا(زانوی پرشگران)
- تاندونیت همسترینگ
- تاندونیت پوپلیتئوس
- سینویت زانو
بیماری هایی که باعث زانو درد می شوند، شامل:
- نرمی غضروف کشکک یا کندرومالاسی کشکک
- آرتروز زانو (آرتروز زانو یک بیماری مفصلی است که غضروف دور مفاصل را تحت تاثیر قرار می‌دهد) داروهای ضدالتهاب می توانند در درمان آرتروز موثر باشند. در صورتی که داروهای غیرتجویزی در درمان درد و التهاب موثر نباشند، پزشک داروهای قوی تری را می تواند برای درمان آرتروز زانو شما تجویز کند. آرتروز مفصل زانو یکی از شایع ترین علت درد زانو می باشد. علائم ساییدگی زانو بسیار مختلف هستند و می توانند بر مفصل زانو نیز تأثیر گذار باشند. شیوه های درمان ارتروز زانو با توجه به شرایط و عواملی که باعث ایجاد آن شده، متفاوت است.
- کیست بیکر
- کیست منیسک
- منیسک دیسکی شکل
- آرتریت روماتویید زانو
- آرتریت چرکی
- استئوکندریت دیسکان
- تومورها
- اسپوندیلیت آنکیلوزان
- سندرم رایتر
- آرتریت هموفیلیک
- آرتریت نقرسی
- آرتریت سلی
- استئومیلیت
- بیماری ازگود اشلاتر
- بیماری لارسن جانسون
تغییر شکل ها یا دفورمیتی هایی که باعث زانو درد می شوند:
- پای پرانتزی (زانوی پرانتزی)
- پای ضربدری( زانوی ضربدری)
- عقب زدگی زانو(هیپراکستنشن زانو)
- خم شدن زانو
علل دیگر زانو درد شامل:
- شلی رباط های اطراف زانو
- تجمع مایع(افیوژن)مفصل زانو
- بیماری عروقی محیطی
- ترومبوز وریدی عمقی(DVT)
- گیرافتادن بالشتک چربی
گاهی درد زانو مربوط به خود زانو نیست و ممکن است از ناحیه دیگری از بدن باشد(مثلا درد ران یا مچ پا).به این نوع از دردها درد ارجاعی(درد ریفرال) می گویند.
عوامل افزایش دهنده خطر زانو درد
تعدادی از عواملی که خطر زانو درد و مشکلات زانو را افزایش می دهد، شامل:
- وزن اضافی – چاقی و یا اضافه وزن، باعث افزایش فشار برروی مفاصل زانو می شود و زانو درد را افزایش می دهد. همچنین اضافه وزن خطر آرتروز زانو را افزایش می دهد.
- افزایش سن-شایع‌ترین علت آرتروز زانو بالا رفتن سن است. تقریباً تمامی افراد، دیر یا زود تا حدودی دچار آرتروز می‌شوند.
- مشکلات بیومکانیکی – اختلالات ساختاری خاص همچون کوتاه بودن یک پا از پای دیگر، انحراف و یا صافی زانو ها شما را در برابر مشکلات زانو آسیب پذیرتر می نماید.
- فقدان انعطاف پذیری و استحکام زانو – فقدان استحکام و انعطاف پذیری زانو از اصلی ترین دلایل آسیب های زانو و زانو درد می باشد. ماهیچه های ضعیف و یا خشک با کاهش پشتیبانی از زانو و عدم جذب فشار برروی آن باعث آسیب دیدگی آن می شود.
- ورزش های خاص – بعضی از انواع ورزش ها باعث فشار بیشتر برروی زانوها و ایجاد زانودرد می شود. اسکی آلپاین و بسکتبال از جمله این ورزش ها می باشد.
- آسیب های قبلی – در صورتیکه قبلا زانوی شما آسیب دیده باشد، احتمال آسیب دیدن دوباره زانویتان بیشتر می باشد.
درمان درد زانو
درمان درد زانو بسته به علت آن شامل اقدامات کمک های اولیه، استراحت، استفاده از وسایل کمکی و زانوبند، فیزیوتراپی، ورزش های زانو درد، دارو های مختلف و در بعضی از موارد جراحی می شود. انتخاب درمان زانو درد و یا درمان درد زانو با ورزش بسته به موقعیت، شدت، نوع مشکل و سن شما، وضعیت سلامتیتان و سطح فعالیت شما می باشد.
از جمله روشهای درمان فیزیکی برای زانو درد طب سوزنی، درمان دستی و… می باشد.
یکی از مهمترین روش ها برای بهبود شرایط و رفع زانو درد، استراحت و توانبخشی مفصل است. مراقبت های خانگی که معمولا بسیار رایج است شامل موارد زیر است:
۱- استراحت
۲- یخ درمانی
۳- بستن مفصل
۴- بالاگرفتن مفصل
۵- بریس و تجهیزات درمانی دیگر
بریس ها و زانوبند طبی به منظور اثر بخشی قابل قبول باید مناسب با وضعیت اندامی بیمار و مشکل وی ساخته و طراحی شوند.
برای درمان های جراحی و دارویی و فیزیوتراپی زانو درد نیاز به مراجعه به پزشک می باشد، در ادامه درمان های خانگی و اقدامات احتیاطی برای مشکل زانو درد را بیان می نماییم:
درمان خانگی زانو درد
برای درمان درد زانو در خانه و دردی که تازه شروع شده است:
- استراحت کرده و از فعالیت هایی که زانو درد شما را بیشتر می کند، اجتناب نمایید.
- برای کاهش زانو درد از کمپرس یخ استفاده نمایید. ابتدا کمپرس یخ را هرساعت و هربار به مدت 15 دقیقه برروی زانو بگذارید. بعد از روز اول، کمپرس یخ حداقل چهار بار در روز برروی زانویتان بگذارید.
- تا آنجا که می توانید زانویتان را بالا گذاشته، تا ورم آن کاهش یابد و در نتیجه درد آن کم شود.
- از نوارها و باندهای بستن زانو که در بیشتر داروخانه ها و تجهیزات پزشکی فروشی ها موجود است، استفاده نمایید. استفاده از این موارد هم به کاهش ورم کمک کرده و از زانو نیز حمایت می کند.
- برای درد زانو از استامینوفن و برای درد و ورم از ایبوپروفن استفاده نمایید.
- برای درمان زانو درد موقع خواب یک بالش زیر زانویتان قرار دهید.
درمان زانودرد با طب جایگزین یا سنتی
استفاده از طب سوزنی برای کاهش درد زانوی ناشی از آرتروز مفید است. استفاده از گلوکزامین و کوندروتین هم ممکن است برای دردهای ناشی از ورم مفاصل مفید باشد.
جراحی آرتروسکوپی زانو
که با ایجاد برشی کوچک بوسیله ابزاری مجهز به فیبر اپتیک برای خارج کردن اجسام شناور داخل مفصل ترمیم غضروف و بازسازی رباطها انجام میشود. سایر روشهای جراحی زانو شامل تعویض قسمتهای اسیب دیده مفصل زانو یا جراحی پارشیل تعویض زانو و جراحی تعویض کامل زانو میباشند. جراحی پارشیل تعویض زانو عوارض کمتری نسبت به تعویض کامل دارد. برای تعویض زانو از مفصل مصنوعی از جنس آلیاژ فلزی, پلاستیک و پلیمر های مخصوص استفاده میشود.
ورزش درمانی زانو درد
شنا كردن اولین گزینه پزشكان در درمان زانو درد است.شنا به جز شنای كرال پشت،برای زانوها بسیار مفید است. علاوه بر شنا میتوان در قسمت كم عمق استخر قرار گرفته و به مدت 15 دقیقه در مسیر عرض استخر راه رفت. این كار موجب میشود بدون وارد آمدن فشار بر مفصل زانوی مبتلا به آرتروز، عضلات اطراف زانو تقویت شود تا وزن اندام‌های فوقانی به زانو وارد نیاید.البته امكان این ورزش همیشه مهیا نیست. دومین گزینه پیاده‌روی است.پیاده‌روی فشار زیادی بر زانوها وارد نمی‌كند. پیاده‌روی سریع، اگر قبلا آسیبی در زانوهایتان نداشته‌اید، مشكلی برای زانو ندارد. اما به زانوهای معیوب آسیب می‌رساند. دوچرخه‌سواری نیز بر روی زانوها فشار زیادی وارد نمی‌كند. به‌طور كلی هرگونه فعالیتی كه فشار كمی بر زانوها وارد كند و یا فعالیت‌هایی كه در آنها شما مجبور نیستید به‌سرعت تغییر جهت بدهید،برای زانوها مشكل‌ساز نیستند.
ورزش های مضر برای زانو درد
هر ورزشی كه مستلزم خم‌كردن شدید زانوها باشد میتواند به زانو صدمه بزند و منجر به زانو درد شود. اگر خم كردن به‌همراه بلندكردن وزنه باشند، فشار مضاعفی به زانوها وارد می‌كند و میتواند به زانو آسیب برساند. با این تعریف فعالیت‌های ورزشی كه در آنها خم می‌شوید یا می‌پرید، مثل بسكتبال و فوتبال برای زانوها مضرند. ورزش‌هایی كه در آن حركت‌های خم‌شدن زانوها و فرودآمدن روی پاها به دفعات زیاد انجام میشود نیز برای زانوها مضر هستند، تنیس، بدمینتون و فوتبال از این دسته ورزش‌ها محسوب می‌شوند. طناب‌زدن جزء موارد استثنایی است كه به رغم پریدن آسیبی به زانو وارد نمی‌كند. ورزش‌هایی كه در آنها فرد می‌پرد، فرود می‌آید یا در حال دویدن به‌طور ناگهانی تغییر مسیر می‌دهد،فشار خیلی زیادی روی زانوها وارد می‌كند كه ممكن است منجر به آسیب به رباط‌های زانو و به‌خصوص رباط صلیبی قدامی و در نتیجه زانو درد شوند. حتی مقادیر كم این فعالیت‌های ورزشی نیز می‌توانند باعث آسیب به غضروف یا منیسك‌های زانو كه از غضروف آن محافظت می‌كنند، بشود. توجه داشته باشید ورزشكاران حرفه‌ای با گذراندن دوران بدن سازی و تقویت عضلات پا احتمال آسیب دیدگی زانو را كاهش می‌دهند ضمن این‌كه قبل از شروع ورزش نیز بدن خود را بطور اصولی و مناسب گرم می‌كنند، برای همین است كه میزان آسیب در آنها كمتر است، ورزشكاران آماتوریست كه مثلا فوتبال بازی می‌كنند.
ورزش های تقویت عضلات زانو
انجام ورزش های زانو میتواند عضلات زانو را به طور اختصاصی تقویت کند و باعث کاهش درد و التهاب ناشی از آسیب ها در زانو شود. یكی از این ورزش‌ها و حرکات اصلاحی زانو درد، این است كه روی زمین بنشینند و پای خود را دراز كنند و به حالتی قرار گیرند كه به مفصل‌‌شان فشاری وارد نیاید سپس به حالت در جا عضله جلوی ران خود را منقبض كنند و تا 10 شماره به همین حالت نگه دارند. میتوان برای مثال حرکات اصلاحی زانو را صبح سه بار، ظهر سه بار و شب هم سه بار این كار را انجام دهید. البته در روزهای ابتدایی بهتر است زیاد به اندام‌های‌شان فشار وارد نیاورید و به تدریج و به صورت هفته‌ای یك بار،شدت یا مدت تمرین را به مقدار 10 تا 20 درصد افزایش دهید.این نوع ورزش برای عضله چهار سر ران یا جلوی ران است.برای پشت ران هم میتوان عضله پشت ران را منقبض كرد و به طور مشابه با تعداد و مدت گفته شده عمل كرد تا زانودرد خود را کاهش دهید. انجام مرتب ورزش های تقویت زانو از اهمیت ویژه ای برخوردار است.
پیشگیری از زانو درد
با آنکه پیشگیری از درد زانو همیشه ممکن نیست، اما توصیه هایی که در ادامه می آیند می توانند مفید باشند:
- برای پیشگیری از زانودرد، اگر شما چاق هستید باید بدنبال کاهش وزن بوده و درصورتیکه وزن متناسبی دارید، سعی به حفظ تناسب اندام خود نمایید.
- برای پیشگیری از زانودرد، همیشه قبل از ورزش گرمش کرده و بعد از آن نرمش نمایید. عضلات چهار سر ران و عضلات قبل از ران را بکشید و تقویت نمایید.
- برای پیشگیری از زانودرد، از دویدن رو به پایین تپه ها اجتناب کرده و بجای دویدن راه بروید.
- برای پیشگیری از زانودرد، بجای دویدن، دوچرخه سواری و شنا نمایید.
- برای پیشگیری از زانودرد، میزان ورزش خود را کاهش دهید و به حد مناسب برسانید.
- برای پیشگیری از زانودرد، اگر چاق هستید، وزن کم کنید. هنگام بالا رفتن و پایین رفتن از پله ها، به ازای هر نیم کیلو وزن اضافه، دو نیم کیلو فشار برروی زانو وارد می شود.
- برای پیشگیری از زانودرد، اگر کف پای شما صاف است، از کف های مخصوص کفش استفاده نمایید.
- برای پیشگیری از زانودرد، از مناسب بودن کفش های دوندگیتان اطمینان حاصل نمایید.
