نشانگان (سندرم) گیرافتادگی شانه(Impingement syndrome) عبارت است از اختلال در فضای زیراخرمی (ساب آکرومیال) که منجربه فشار بر تاندون‌های کلاهک چرخاننده (به ویژه تاندون ماهیچه فوق خاری)، تاندون سر دراز دوسر بازویی و بورس زیراخرمی (ساب آکرومیال) می‌گردد. این سندرم معمولا در ورزشکاران و کارگرانی که عمل دورکردن (ابداکسیون) شانه را به طور مکرر و در دامنه‌ای بیشتر از ۹۰ درجه انجام می‌دهند، اتفاق می‌افتد، اگرچه احتمال درگیری در افراد کم تحرک نیز وجود دارد . در نشانگان گیرافتادگی شانه، در بسیاری از موارد یک قوس دردناک در دامنه میانی دورکردن (ابداکسیون) استخوان بازو وجود دارد . به همین دلیل نام دیگر این سندرم، نشانگان قوس دردناک است که مهمترین مشخصه آن، دردی است که بیمار در دامنه میانی ۶۰ الی ۱۲۰ درجه دورکردن استخوان بازو گزارش می‌کند.
هنگامی که به هر دلیلی فضای ساب آکرومیال کاهش یابد و عناصر بافت نرم آن ناحیه تحت فشار قرار گیرند,دچار التهاب و درنتیجه تاندونیت و به تدریج پارگی عضلات روتاتور کاف(مثلا سوپرااسپیناتوس),تاندون سر دراز عضله دوسربازویی(بایسپس) و بورسیت ساب آکرومیال ایجاد می شود.
به تصویر زیر جهت درک بهتر این مطلب دقت کنید:
علل
با توجه به اینکه حتی در حالت طبیعی فاصله قسمت انتهای فوقانی استخوان بازو و زائده اخرمی (آکرومیون) به هنگام دورکردن شانه در دامنه میانی کم است، اگر به هر دلیلی یک بخش متورم یا حساس در زیر زائده اخرمی وجود داشته باشد، احتمال گیرافتادگی که با درد شانه همراه است در دامنه میانی مفصل شانه (مفصل گلنوهومرال) وجود دارد. به طورکلی، برخی از عواملی که در ایجاد سندرم گیرافتادگی شانه دخالت دارند عبارتنداز:
- شلی کپسول مفصلی و بی ثباتی مفصل شانه
- تاندونیت ماهیچه‌های روتاتورکاف (کلاهک چرخاننده)
- تاندونیت کلسیفیه در ماهیچه‌های کلاهک چرخاننده
- ساختمان غیرطبیعی زائده اخرمی (آکرومیون)
- تغییرات استخوانی در برجستگی بزرگ استخوان بازو
- اختلال در عملکرد ماهیچه‌های کمربند شانه‌ای (به خصوص روتاتورکاف و سراتوس انتریور)
- کاهش فضای زیراخرمی مثلا به علت سفتی قسمت پشتی و تحتانی کپسول مفصلی شانه (مفصل گلنوهومرال)
- وضعیت (پوسچر) غیرطبیعی همانند حالت رو به جلوی سر، افزایش انحنای سینه‌ای (توراسیک) و گرد بودن شانه
- التهاب بورس زیراخرمی
- ناهنجاری‌های مادزادی در فضای زیراخرمی
- وجود استئوفیت در مفصل اخرمی-ترقوه‌ای (مفصل اخرمی-چنبری یا آکرومیوکلاویکولار)
- اختلال در حرکات مفاصل اخرمی-ترقوه‌ای و جناغی-ترقوه‌ای (استرنوکلاویکولار)
علایم
- افزایش درد در ناحیه فوقانی بازو و درد شانه در عمل دورکردن بازو در دامنه میانی ۴۵ (یا ۶۰) الی ۱۲۰ درجه
- اختلال در فعالیت‌های روزمره بیمار همانند لباس پوشیدن
- حساسیت به لمس در ناحیه تاندون درگیر
- فعالیت‌های تکراری بالای سر و بالا آوردن مکرر شانه باعث تشدید درد می‌گردد
یافته‌های رادیولوژی
- احتمال وجود شکستگی در ناحیه برجستگی بزرگ استخوان بازو
- وجود یک بافت سفید هلالی درصورت تاندونیت کلسیفیه
درمان
درمان براساس علل اولیه سندرم صورت می‌گیرد و به طورکلی شامل:
- درمان غیرجراحی
- درمان جراحی
درمان غیرجراحی
- استفاده از یخ در موارد حاد
- استراحت در مرحله حاد که به معنای پرهیز از فعالیت‌هایی است که درد بیمار را تشدید می‌کند (مثلا حرکات مکرر بالای سر)
- فیزیوتراپی
- در موارد تاندونیت کلسیفیه زمانیکه درد بیمار شدید است، تخلیه رسوبات کلسیمی ازطریق سوزن آسپیراسیون انجام می‌شود
درمان جراحی
- برداشتن زائده اخرمی (آکرومیون) یا یک سوم جلویی آن
- برداشتن رباط غرابی-اخرمی (کوراکوآکرومیال)
