روماتیسم مفصلی یک بیماری خودایمنی، یعنی بیماریی است که به موجب آن، سیستم ایمنی به بافتهای خود حمله میکند. اگر چه علت دقیق این بیماری مشخص نیست، نظریههای متعددی دربارهی این مطلب ارائه شدهاند که چه گروهی بیش از دیگران در معرض ابتلا به این بیماری قرار دارد. علت روماتیسم مفصلی ناشناخته است. با این حال اعتقاد بر این است که این بیماری به دلیل ترکیبی از عوامل ژنتیکی، غیرعادی بودن سیستم ایمنی بدن، عوامل محیطی و عوامل هورمونی ایجاد میشود.از علائم رماتیسم مفصلی می توان به درد شدید ،ورم مفصل ،تب ،خستگی و ضعف و .. اشاره کرد. آرتریت روماتوئید یک بیماری سیستمیک است. منظور این است که بسیاری از ارگانهای بدن انسان ممکن است درگیر این بیماری شده و از آن آسیب ببیند. این بیمار میتوان مفاصل مختلف و متعددی را در بدن انسان مبتلا و درگیر کند. 90 درصد کسانی که آرتریت روماتوئید دارند در سیر بیماریشان، مفاصل پا یا مچ پایشان درگیر بیماری میشود و علت روماتیسم مچ پا می باشد.
آرتریت روماتوئید یا روماتیسم مفصلی در اکثر اوقات بیماری بتدریج و در عرض چند هفته بروز میکند. این علائم معمولا در ابتدا بصورت احساس خشکی حرکتی در انگشتان و مچ دست یا در کف پا بخصوص در صبح بعد از برخاستن از خواب است که بتدریج در طول روز از شدت آن کاسته میشود. در اوائل بیماری روماتیسم مفصلی این علامت فقط در بعضی از روزها وجود دارد ولی بتدریج هر روز احساس میشود. که در ادامه به بررسی علایم روماتیسم مفصلی میپردازیم. بعد از مدتی در همان مفاصل درد و تورم ایجاد میشود و ممکن است بتدریج مفاصل بیشتری از بدن درگیر شوند. در درصد کمی از بیماران سیر بیماریبصورت های دیگر دیده میشود بطور مثال
- درد و تورم بسرعت و در عرض چند روز در بسیاری از مفاصل بدن بروز میکند ، در صورت عدم درمان روماتیسم ، التهاب ناشی از رماتیسم مفصلی میتواند به مفاصل آسیب برساند .
- درد و تورم و خشکی مفصل به مدت چند روز و در چند مفصل بدن ایجاد شده و بعد از چند روز علائم فروکش میکند. بعد از مدتی دوباره این دوره شروع شده و خاموش میشود و این دوره درد و تورم و درمان رماتیسم زانو به تناوب تکرار میشوند.
- درد و تورم فقط در یک یا دو مفصل (اغلب اوقات زانو) است. این شکل از بیماری بیشتر در خانم های جوان دیده میشود.
- گاهی اوقات در ابتدا علائم روماتیسم مفصلی بیمار بصورت علائم غیر مفصلی مانند درد عضلانی، کم خونی، کاهش وزن و تب است و علائم مفصلی کمتر دیده میشود.
روماتیسم زانودر بیماران مختلف، متفاوت است. بیماری معمولا بصورت مزمن و عود کننده است یعنی مدت طولانی ادامه میابد ولی علائم روماتیسم زانو گاهی اوقات زیاد شده و شعله ور میشود و گاهی اوقات فروکش کرده و کاهش میابد. گاهی اوقات فاصله بین دوره های شعله ور شدن بیماری ماهها و یا حتی سالها است. در هر دوره شعله ور شدن علایم روماتیسم زانو آسیب بیشتری به مفاصل وارد میشود و این آسیب ها بتدریج موجب ناتوانی و از کارافتادگی بیمار میشود. بندرت ممکن است بیماری فروکش نکند و بطور مداوم در حال شدت یافتن باشد. در رماتیسم مفصلی آسیب های مفصلی بسرعت ایجاد شده و پیشرفت میکند. مفصل زانو هم مانند هر مفصل دیگری در بدن ممکن است درگیر علائم روماتیسم مفصلی شود و به علت این بیماری آسیب ببیند. روماتیسم مفصلی زانو میتواند منجر به درد، خشکی، تغییر شکل و ناتوانی مفصل زانو شود. معمولاً بعد از فعالیتهای فیزیکی مانند پیادهروی که طی آن نیروی وزن بدن بر روی مفصل زانو وارد میشود، شدت درد ناشی از روماتیسم مفصلی هم افزایش مییابد. درد روماتیسم زانو اغلب در زمان استراحت بروز میکند و در مراحل پیشرفتهتر موجب ناراحتی شدید بیمار در زمان خواب میشود.
آسیب مفصلی ممکن است بصورت آسیب غضروف مفصل باشد. در این موارد غضروف دچار خوردگی مشود و مفصل بتدریج پوشش غضروفی خود را از دست میدهد. استخوان نزدیک مفصل کم کم دچار پوکی میشود. ممکن است کپسول مفصل و یا رباط های اطراف مفصل هم در اثر روماتیسم مفصلی زانو آسیب ببینند. این آسیب های مفصلی بتدریج ایجاد میشوند ولی سرعت پیشرفت آنها از یک بیمار به بیمار دیگر متفاوت است. به مرور زمان مفصل تغییر شکل پیدا میکند و بیمار در استفاده از مفصل مبتلا دچار مشکل میشود. بطور مثال انگشتان دست و مچ دست تغییر شکل داده و استفاده از دست مشکل میشود.
معمولا در ابتدای درمان رماتیسم مفصلی نمیتوان پیش بینی کرد که آیا سیر آن سریع یا آهسته است.
اهمیت تشخیص زودرس رماتیسم مفصلی چیست
وقتی پزشک به آرتریت روماتوئید مشکوک شود معمولا بیمار را برای درمان روماتیسم مفصلی به یک متخصص بیماری های روماتیسمی یا روماتولوژیست معرفی میکند تا ایشان بیمار را تحت بررسی های بیشتری قرار دهد. متخصص روماتولوژیست با بررسی های تخصصی، بیماری را در صورت وجود تشخیص و درمان رماتیسم مفصلی را هر چه سریع تر شروع میکند. شروع زود هنگام درمان در این بیماری بسیار مهم است چون هرچه در شروع به طور مثال درمان روماتیسم زانو تاخیر بیشتری صورت گیرد عوارض بیماری بیشتر شده و مفاصل بیشتر دچار تخریب غیر قابل بازگشت میشوند.
منبع:ایران ارتوپد