آرتروز یا استتوآرتریت

سؤال 1- 1: آرتروز چیست

آرتروز شایعترین بیماری مفصلی بالغین بوده که در لغت شناسی پزشکی به آن استتوآرتریت نیز می گویند. آرتروز مفصلی، یک پدیده وابسته به سن بوده که طی آن مفصل در اثر سال ها استفاده و گاه بد استفاده کردن، دچار تخریب شده، باعث بوجود آمدن علائم و نشانه های متعدد در بیمار می شود. وابسته به سن بودن آرتروز یک اصل عمومی و کلی نیست، چه بسا گاهی در یک جوان به خاطر زمینه ی بوجود آمده برای یک مفصل خاص (مثلاً سابقه ضربه در اثر تصادف) خیلی زودتر از آنچه که به طور معمول برای آن مفصل انتظار داریم، دچار آرتروز می شود.

لغت نارسایی را قبلاً پیش از عنوان اعضایی مثل قلب، ریه و کلیه به کار برده ایم. نارسایی قلب، ناتوانی آن در برابر انجام وظایف محوله به علل مختلف است. وقتی کلیه نتواند کار طبیعی خود یعنی دفع مواد زائد و تنظیم متابولیزم بسیاری از مواد یا هورمون ها را انجام دهد می گوییم دچار نارسایی شده است. وقتی ریه های یک فرد نتوانند به خوبی اتساع یافته، کار مبادله گازها را انجام داده و به جای خود برگردند می گوییم فرد دچار نارسایی ریه یا نارسایی تنفسی شده است.

آرتروز را شاید بتوان بر این منوال، نارسایی مفصل نامگذاری یا معنی کرد. البته همانطور که قلب از قسمت های مختلف تشکیل شده و نارسایی آن، ناشی از اختلال در این قسمت ها است، آرتروز که اساس آن آسیب رسیدن به غضروف پوشاننده ی مفصل می باشد از علائم و نشانه های آرتروز بوجود می آید که علت آن، اختلال در کارکرد قسمت های مختلف مفصل می باشد.

سؤال 1- 2: چرا دچار آرتروز می شویم

وقتی دو استخوان برای اتصال یافتن به یکدیگر، در امتداد هم قرار می گیرند نمی توانند به طور مستقیم به هم متصل شوند. اگر چنین اتفاقی بیفتد، دامنه حرکت آن ها خیلی کم می شود. به علاوه دو استخوان اگر بر روی هم حرکت کنند، خیلی زود دچار آرتروز می شوند.

برای جلوگیری  از تخریب استخوان ها و ایجاد دامنه ی حرکت مناسب برای آنها، خداوند برای محل قرار گرفتن دو استخوان در امتداد هم، فضایی به نام کپسول مفصلی ایجاد کرده است.

سطوحی از استخوان ها که قرار است بر روی هم قرار گیرند، از لایه ای غضروفی پوشانده شده که خاصیت ارتجاعی داشته و فشار وارد آمده بر خود را تحمل می کنند. این کار باعث می شود تا فشار وارد آمده بر استخوان زیرین کاهش یابد. شاید بتوان از جهتی، غضروف ها را به کمک فنر در ماشین ها تشبیه کرد که به هنگام افتادن در گودی ها  یا بالا و پایین رفتن ها، مانع از وارد شدن فشار بر بدنه ی ماشین و البته مسافرین می شود.

سطحی از غضروف که در فضای کپسول مفصلی قرار دارد، از لایه نازکی به نام پرده یا غشاء سینوویوم ساخته شده است. این پرده یا غشاء خاصیت ترشحی دارد و مایع مفصلی را برای ایجاد حرکت روان تر و آسانتر مفصل ترشح می کند.

همانطور که تمامی سلول های بدن به مرو زمان و با گذشت سال های طولانی، پیرشده، شادابی و سلامت خود را از دست می دهند، غضروف هم با گذشت زمان خاصیت ارتجاعی خود را از دست داده، دچار آرتروز می شود. تخریب غضروف مفصلی اساس ایجاد بیماری آرتروز می باشد. هر چه فشار وارد آمده بر مفصل بیشتر باشد (مثل وزن سنگین) و هر چه زمان بیشتری از کارکرد مفصل بگذرد، مفصل بیشتر دچار تخریب غضروفی و آرتروز می شود.

بنابر آنچه که گفته شد آرتروز یک پدیده ی وابسته به سن بوده (غیر از موارد نادری که بعداً توضیح داده خواهد شد)، معمولاً آرتروز در پیرمردها و پیرزنان می باشد. لازم به ذکر است که هرگاه و به هر دلیل از مفصل استفاده درست به عمل نیاید، و یا به علت وارد آمدن ضربه به قسمتی از مفصل ساختمان طبیعی خود را از دست بدهد، خیلی زودتر از دوران سالمندی دچار آرتروز خواهد شد.

اگر یک زانو، مثلاً در اثر وارد آمدن یک ضربه در فوتبال دچار پارگی منیسک داخلی شود، و هیچ اقدام مناسبی برای درمان آن صورت نگیرد، مفصل ناپایدار شده و خیلی زودتر از موعد مقرر دچار آرتروز خواهد شد.

• اطلاعات بیشتر….

جهت کسب اطلاعات بیشتر در رابطه با هر کدام از مقاله های زیر بر روی آن ها کلیک کرده ومقاله موردنظر را مطالعه کنید.

                                     علل و علائم آرتروز

                                                            علائم،درمان و علل آرتروز زانو