دفورمیتی مفصل زانو
-والگوس(valgus):زاویه دارشدن زانو به خارج (تمایل تیبیا به سمت خارج و مفصل زانو به سمت داخل)
-واروس(varus):زاویه دارشدن زانو به داخل (تمایل تیبیا به سمت داخل و مفصل زانو به طرف خارج)
-رکورواتوم(recurvatum):زاویه دارشدن زانو به سمت عقب که به این حالت هیپراکستنش(Hyperextension) نیز گفته می شود.این حالت در خانم ها و کسانی که دچار شلی لیگامانی هستند شایع تر است.
-آنتی ورژن(anteversion):زاویه دار شدن به طرف جلو.
اصطلاح والگوس به استخوانی که نسبت به مفصل در دیستال(قسمت پایین) قرار دارد مربوط می شود که در مفصل زانو این استخوان تیبیا(درشت نی) است.والگوس اصطلاحی است که به سمت خارج اشاره دارد.در حالت طبیعی و نرمال تیبیا در مقایسه با فمور(ران) مقدار کمی زاویه والگوس دارد(حدود 7 درجه).بنابراین در حالت ایستاده, استخوان تیبیا تقریبا در امتداد استخوان ران قرار می گیرد که در این وضعیت درحالیکه قوزک ها به هم چسبیده اند فاصله ای بین زانوها وجود ندارد.این زاویه(زاویه والگوس) درخانم ها نسبت به آقایان کمی بیشتر است.
دو تغییر شکل(Deformity) شایع در مفصل زانو,والگوس یا واروس بیش ازحد می باشد.
زانوی ضربدری
زاویه والگوس بیش از حد طبیعی است و در حالت ایستاده, قوزک ها از هم فاصله می گیرند درحالیکه زانوها به یکدیگر چسبیده اند.
زانوی پرانتزی
در این بیماران درحالت ایستاده,زانوها از هم فاصله داشته,درحالیکه قوزک ها به هم چسبیده اند و پاها حالت پرانتز می گیرند.
علل تغییر شکل مفصل زانو
فیزیولوژیک
عدم یکنواختی صفحات رشد اتتهای تحتانی ران,انتهای فوقانی درشت نی و نازک نی(فیبولا). عدم یکنواختی صفحات رشد به چند دلیل اتفاق می افتد که عبارتنداز:تروما(ضربه), عفونت ها, استئوکندروز صفحه رشد انتهای فوقانی درشت نی, بیماری های متابولیک و تغذیه ای(مثل راشیتیسم) و موارد عدم تعادل عضلانی مثل پولیومیلییت.
بد جوش خوردن شکستگی های اطراف مفصل زانو
بیماری های نادر مثل دیسپلازی های استخوانی و استئوژنزامپرفکتا
آسیب رباط ها(لیگامان ها)ی مفصل زانو
نکته مهم تغییر شکل مفصل زانو
پرانتزی شکل شدن زانوها در اطفالی که تازه به راه افتاده اند غالبا فیزیولوژیک بوده و خود به خود اصلاح می شود.این تغییر شکل در کودکانی که زودتر از معمول راه می افتند شایع تر است.پرانتزی شکل شدن زانوها معمولا تا 18 ماهگی اصلاح شده و احتیاجی به درمان ندارد.
در کودکان بیش از دو سال,والگوس زانوها غالبا با کف پای صاف همراه بوده و می توان آن را با کفش طبی اصلاح کرد و در اکثر موارد تا 6 سالگی برطرف می شود.
گاهی والگوس زانو در سنین بالاتر در دختران چاق دیده می شود,که خود عامل مساعد کننده ای برای دررفتگی مکرر کشکک(پاتلا) است .
درمان تغییر شکل مفصل زانو
درمان بیماری اصلی که باعث تغییر شکل زانو شده ضروری است.
درصورتیکه دفورمیتی یا تغییرشکل خفیف باشد زاویه دار شدن زانو را می توان با کفش طبی درمان کرد، مثلا برای اصلاح والگوس از بلندکردن قسمت داخلی پاشنه و جهت اصلاح واروس از بلندکردن قسمت خارجی پاشنه استفاده می شود. در این کودکان درصورتی که تغییرشکل شدیدتر باشد علاوه بر تجویز کفش طبی باید بریس مناسبی را به کار برد.
در کودکانی که درمان های فوق موثر نباشد و یا تغییر شکل خیلی شدید باشد باید آن را با عمل جراحی اصلاح کرد که ممکن است بستن صفحه رشد در یک طرف و یا استئوتومی انجام گردد.پس از بسته شدن صفحه رشد,کفش طبی و بریس تغییرشکل را اصلاح نکرده و باید عمل استئوتومی صورت گیرد.نوع ومحل استئوتومی باید در استخوانی انجام گردد که حداکثر تغییرشکل در آن وجود دارد.
عموما بعد ازعمل جراحی, بیمار باید تحت درمان تکمیلی فیزیوتراپی قرار گیرد.فیزیوتراپی با هدف کاهش درد, افزایش دامنه حرکتی مفصل, جلوگیری از ضعف و آتروفی عضلات و راه اندازی بیمار در اولین فرصت ممکن انجام می گردد.
منبع:دکتر دقاق زاده,فیزیوتراپ ابراهیم برزکار
