شانه یکی از پیچیده ترین مفاصل بدن و یک شاهکار مهندسی است.
شانه موجب اتصال اندام فوقانی به تنه است. شانه یک مفصل نیست بلکه ساختار پیچیده ای متشکل از چهار مفصل است.
شانه بیشترین دامنه حرکت را در بین مفاصل بدن دارد. مفصل شانه در هر جهتی میچرخد و به شما اجازه میدهد دست خود را در هر جهتی که مایل باشید حرکت دهید. البته همین دامنه حرکتی زیاد مشکلات بالقوه ای را هم برای آن بوجود میاورد.
برای حرکت شانه در هر جهتی باید عضلات خاصی با هماهنگی کامل با یکدیگر حرکت کنند.
شانه برای اینکه بتواند دامنه حرکتی زیادی داشته باشد باید برای حرکت کردن آزاد باشد پس باید ذاتا ناپایدار باشد. با این حال رباط ها و عضلات اطراف شانه اجازه نمیدهند تا استخوان های آن از هم جدا شوند.
شانه از چند لایه تشکیل شده است. عمقی ترین لایه آن استخوان ها و مفاصل آن هستند و روی آن ها کپسول مفاصل و تاندون ها قرار گرفته اند. عضلات و تاندون ها و بورس ها بر روی استخوان ها و مفاصل قرا دارند و عروق و اعصاب هم از ساختمان های مهم شانه هستند که در بین عضلات قرار گرفته اند.
شانه از کنار هم قرار گرفتن سه استخوان درست شده است.
استخوان کتف یا اسکاپولا Scapula در طرف پشت
قسمت بالایی استخوان بازو یا هومروس Humerus در طرف خارج
استخوان ترقوه یا کلاویکل Clavicle در طرف جلو
استخوان کتف
استخوان کتف یا اسکاپولا Scapula یک ساختمان پیچیده سه بعدی دارد ولی قسمت اعظم آن بصورت یک صفحه تقریبا تخت استخوانی به شکل مثلت است. این استخوان در قسمت پشت قفسه سینه قرار گرفته و روی دنده های 7-2 را از پشت میپوشاند. این صفحه استخوان حدود سی درجه به سمت جلو متمایل شده است. بر روی استخوان کتف حدود 17 عضله میچسبند.
در قسمت خارجی استخوان کتف یک حفره استخوانی کم عمق وجود دارد که به آن حفره گلنوئید Glenoid fossa میگویند. حفره گلنویید جایی است که با سر استخوان بازو مفصل شده و مفصل شانه را میسازد و سطح درونی آن پوشیده از غضروف است. در محل اتصال قسمت صفحه ای شکل استخوان کتف و قسمت گلنوئید، دو برجستگی استخوان دیگر هم وجود دارد. یکی از آنها در بالای حفره گلنویید قرار میگیرد و به آن زائده آکرومیون Acromion process میگویند و دیگری در جلوی حفره گلنوئید است و به آن زایده کوراکوئید Coracoid process میگویند.
استخوان ترقوه
ترقوه یا کلاویکل Clavicle استخوانی است به شکل S البته با انحنای کمتر که در جلوی قفسه سینه قرار گرفته است. این استخوان از طرف داخل با استخوان جناق مفصل میشود و در طرف خارج با زائده آکرومیون از استخوان کتف مفصل آکرومیوکلاویکولر را بوجود میاورد.
استخوان بازو
بازو یا هومروس Humerus یک استخوان بلند است. بالاترین قسمت استخوان بازو به شکل گرد و کروی درآمده و به آن سر استخوان بازو میگویند. قسمتی از سر استخوان بازو پوشیده از غضروف است و این قسمت در مجاورت حفره گلنوئید قرار گرفته و با آن مفصل میشود.
در زیر سر استخوان بازو دو برجستگی استخوانی وجود دارد. یکی از آنها در سطح خارجی بوده و به آن توبروزیته بزرگ Greater tubercle میگویند و دیگری که کوچکتر است در سطح جلویی قرار گرفته و به آن توبروزیته کوچک Lesser tubercle میگویند. بین این دو برجستگی یک شیار یا ناودان استخوانی به نام ناودان بازویی وجود دارد که محل عبور تاندون سر بلند عضله دو سر بازویی است.
بین سر استخوان بازو و جایی که توبروزیته های بزرگ و کوچک قرار گرفته اند را گردن استخوان بازو مینامند.
منبع: ايران ارتوپد 1، ايران ارتوپد 2
