بعضی از ضایعات غضروفی زانو نیاز به درمان جراحی ندارند. در این موارد پزشک توصیه به استراحت و توصیه هایی در جهت تغییر در روش انجام فعالیت های بدنی و ورزشی به بیمار می کند و از وی می خواهد تا با انجام نرمش های کششی و تقویتی سعی کند بیومکانیک زانو را تا حد امکان در وضعیت نزدیک به طبیعی نگه دارد.
در مواردی که ضایعات غضروف زانو وسیع بوده و یا در مواردی که تنظیم دقیق کارکرد مفصل زانو اهمیت زیادی دارد (مانند ورزشکاران حرفه ای) و یا در مواردی که پزشک تشخیص میدهد، زانو نیاز به عمل جراحی دارد تا توسط آن بتوان وضعیت غضروف آسیب دیده را تا حد امکان به قبل از آسیب برگرداند. این نوع اعمال جراحی به دو دسته تقسیم میشوند. جراحی های ترمیمی Reparative surgery و جراحی های بازسازی Restorative surgery .تعیین نوع جراحی به شدت اسیب دیدگی غضروف زانو و تشخیص پزشک بستگی دارد.
جراحی های ترمیمی غضروف زانو
در روش جراحی های ترمیمی غضروف زانو بدن تحریک میشود تا روند ترمیمی را در محل ضایعه شکل بدهد. این روند گرچه نام ترمیمی دارد ولی بافت جدیدی که بدن بجای غضروف و در جهت ترمیم ضایعه میسازد غضروف Cartilage نبوده بلکه چیزی شبیه آن و از جنس فیبروکارتیلاژ Fibrocartilage است. معمول ترین روش ها ی جراحی ترمیمی غضروف زانوعبارتند از:
1- جراحی ترمیمی دبریدمان به توسط آرتروسکوپ
در این روش جراح به کمک آرتروسکوپ لبه های نامنظم غضروف زانو در ناحیه آسیب دیده و همچنین غضروف های آزاد درون مفصل زانو را برمیدارد. گاهی به این نوع درمان کندروپلاستی Chondroplasty هم میگویند. این روش میتواند بعضی از علائم بیماری را تا چند سال از بین برده یا آنها را کاهش دهد پس نوعی درمان موقتی است.
از این روش بیشتر در مواردی استفاده میشود که وسعت ضایعه غضروف زانوآنقدر بزرگ است که قابل ترمیم نیست و یا بیمار مسن بوده و برنامه این است که در آینده تحت عمل جراحی تعویض مفصل زانو قرار بگیرد.
2- جراحی ترمیمی آرتروپلاستی با روش خراشیدن
در این روش پزشک جراح با استفاده از آرتروسکوپ سطح استخوانی زانورا که بدون غضروف شده است را می خراشد. به این ترتیب سطح استخوان شروع به خونریزی کرده و به دنبال فعال شدن روند ترمیم، یک لایه از بافت ترمیمی فیبروکارتیلاژ روی استخوان را میپوشاند. این بافت گرچه مانند غضروف نیست ولی از استخوان نرم تر بوده و تا حدی میتواند یک لایه محافظ را بر روی استخوان ایجاد کند. این روش هم موقتی است و ممکن است نتواند تمام علائم بیمار را از بین برده و یا ممکن است علائم و مشکلات بیمار بعد از مدتی برگردد.
3- جراحی ترمیمی روش خرد کردن
در این روش با استفاده از آرتروسکوپ ضرباتی به استخوانی که هنوز لایه ظریفی از غضروف را بر روی خود دارد میزنند تا در استخوان شکستگی های ریزی ایجاد شود. این شکستگی ها موجب میشوند تا روند ترمیم در استخوان شکسته شده شروع شده و با ایجاد یک لایه فیبروکارتیلاژ در زیر غضروف باقیمانده استحکام آن بهتر شود.
جراحی های بازسازی غضروف زانو
در روش های جراحی بازسازی غضروف زانو، غضروف جدیدی در ناحیه ضایعه دیده گذاشته میشود. معمول ترین روش های مورد استفاده عبارتند از:
1- جراحی بازسازی پیوند پریوست و پری کندر
در این روش لایه پریوست که بر روی استخوان قرار دارد و پری کندر که بر روی غضروف زانو قرار دارد را به محل ضایعه پیوند می زنند تا در زیر آنها غضروف طبیعی تولید شود.
2- جراحی بازسازی پیوند کندروسیت اتولوگ
از این روش بیشتر در افراد فعال و جوان استفاده میشود که در آنها استخوان زیر غضروف زانو صدمه زیادی ندیده و وسعت آسیب غضروفی کم است (قطر منطقه آسیب کمتر از 4 سانتیمتر است). ابتدا با یک جراحی سبک مقداری کندروسیت (سلول های غضروفی) را از غضروف سالم مفصل زانو بدست آورده و در خارج از بدن و در محیط کشت آنها را رشد و تکثیر میدهند. در مرحله بعد و با یک جراحی مجدد سلول های غضروفی تکثیر داده شده در محلی که غضروف ندارد کاشته میشود.
3- جراحی بازسازی پیوند استخوانی-غضروفی از خود شخص
در این روش جراحی یک تکه یا تکه هایی از استخوان همراه با غضروف روی آن از زانوی فرد بیمار درآورده شده و در محلی که ضایعه وجود دارد گذاشته میشود. این تکه حاوی استخوان و غضروف را از جایی از مفصل زانو درمیاورند که نبود آن مشکل زیادی برای زانو ایجاد نکند (معمولا از بالا و کنار زانو که فشار وزن بر روی آن کمتر است). با این حال ممکن است بعضی از بیماران بعدا از همین محل دهنده دچار مشکلاتی شوند. از این روش بیشتر در درمان بیماری استئوکندریت دیسکان زانو استفاده میشود.
4- جراحی بازسازی پیوند استخوانی- غضروفی از شخص دیگر
این روش هم مانند روش قبل است با این تفاوت که تکه استخوانی- غضروفی بزرگی بجای اینکه از زانوی خود فرد گرفته شود از مفصل یک فرد متوفی تهیه میشود. این تکه به توسط پیچ یا پین های ظریفی به استخوان خود بیمار متصل میشود. از این روش بیشتر در درمان استئوکندریت دیسکان هایی که درمان های قبلی در مورد آنها موفق نبوده استفاده میشود.
