آرتروز شایع ترین درد مفاصل در انسان است. در کشورهای توسعه یافته، التهاب مفصل زانو علت ناتوانی طولانی مدت در سالمندان به شمار می‌رود. سن قوی‌ترین عامل خطر‌زا جهت ایجاد بیماری آرتروز است. در یک تحقیق به عمل آمده تنها 2درصد زنان زیر ۴۵ سال دچار آرتروز بودند ولی میزان شیوع در زنان بالای ۴۵ تا ۶۴ سال، 30درصد و بالای ۶۵ سال، 68درصد بوده است. ضربه‌های شدید و استفاده مکرر از مفاصل نیز از عوامل خطرزای مهمی برای شروع درد مفاصل و آرتروز محسوب می‌شود. الگوهای درگیری مفاصل تحت‌تأثیر اضافه بار تحمیل شده بر مفاصل در اثر چاقی، مشاغل یا انجام فعالیت‌های سرگرم کننده است. برای مثال آرتروز آرنج و مفصل کف دستی – انگشتان درشت پرتاب کننده‌های توپ‌های کوچک، شایع است، درحالی که در افراد عادی، آرتروز هیچ یک از مفاصل فوق شایع نیست. فعالیت‌های شغلی ازجمله مشاغلی نظیر کارگری که در آن افراد به طور کامل با دست‌هایشان فعالیت می‌کنند، احتمال ابتلای کارگران نخ‌ریسی، کشتی‌سازی و کارگران معادن زغال سنگ به‌دلیل فعالیت‌های دستی سنگین بسیار است. بیشتر محققان بر این باورند که نخستین تغییرات بیماری از غضروف شروع می‌شود.
غضروف مفصل
غضروف مفصل 2 عملکرد اساسی در مفصل دارد:
اول آنکه سطحی فراهم می‌آورد که به طور چشمگیری صاف بوده، فشارهای وارده را تحمل می‌کند و بدین نحو با حرکت مفصل استخوان‌ها به راحتی روی یکدیگر می‌لغزند و در اثر نرم کنندگی مایع داخل مفصل ضریب اصطکاک ناشی ازغضروف بر غضروف دیگر، ۱۵ بار کمتر از لغزش 2 قطعه یخ روی یکدیگر است.
دومین عملکرد غضروف مفصلی آن است که از تمرکز فشارها و در نتیجه خرد شدن استخوان حین تحمل فشار و بروز درد مفاصل جلوگیری می‌کند. هر گاه ساختار بیولوژیک غضروف مفصلی و استخوان غیرطبیعی شود یا اینکه فشار بیش از حد بر مفصل مانند فشار ناشی از اضافه وزن وارد شود، آرتروز و درد مفاصل پدید می‌آید. درد مفصلی در آرتروز عمقی است و با حرکت مفصل تشدید و با استراحت تسکین می‌یابد. درصورتی که بیماری پیشرفته باشد، درد دائمی بوده و گاهی خواب فرد را مختل می‌کند.
علائم
خشکی مفصل پس از برخاستن از بستر یا پس از مدتی فعالیت، به‌عنوان مثال رانندگی، ممکن است بارز باشد اما معمولاً کمتر از ۲۰ دقیقه طول می‌کشد. علائم دیگر آرتروز و درد مفاصل مانند تب، بی‌حالی، کاهش وزن و غیره به همراه این بیماری وجود ندارد. ممکن است پزشک در معاینه، متوجه تورم استخوان یا بافت نرم اطراف مفصل و تغییر شکل مفصل شود. با توجه به علائم، پزشک درخواست عکس رادیولوژی و آزمایش می‌کند و بیماری را تشخیص می‌دهد. هدف از درمان آرتروز ، کاهش درد مفاصل ، حفظ تحرک و به حداقل رساندن ناتوانی مفصل است.
پیشگیری
مفاصل و به ویژه پاها و زانوها بیشترین آسیب را از اضافه وزن و چاقی می‌بینند. باید بدانید که با هر یک کیلو وزن اضافه پاهای ما 5 کیلو وزن بیشتری تحمل می‌کنند. این بار اضافی نیز باعث سرعت گرفتن تخریب غضروف‌ها می‌شوند و این‌گونه می‌شود که هنگام راه رفتن احساس درد در مفاصل می‌کنید.
اگر اضافه وزن دارید حتماً به فکر کاهش وزن جهت پیشگیری از درد مفاصل و آرتروز باشید. توصیه می‌کنیم مصرف مواد غذایی حاوی آرد و شیرین مانند نان بدون سبوس، غلات آماده‌ی صبحانه، سیب زمینی و شیرینی‌جات را کاهش دهید. در عوض میوه و سبزیجات و پروتئین‌های گیاهی (سویا، حبوبات) بیشتری میل کنید. یادتان باشد روزانه یک و نیم لیتر آب بنوشید.
