کشکک، استخوان کوچک و تقریباً گردی است که روی زانو قرار دارد؛ یعنی همان استخوانی که با منقبض کردن عضله چهار سر ران، بالا و پایین می رود. این استخوان، تنها استخوانی است که به هیچ استخوان یا عضله دیگری وصل نیست؛ بلکه در بین دولایه یک تاندون قرار دارد که از انتهای عضله چهارسر به پایین زانو وصل می شود. وجود این استخوانِ تنها، به افزایش کارایی عضله چهارسر کمک می کند که هر گونه آسیب به این قسمت باعث درد زانو می شود.
شانه‌ها و علائم آرتروز زانو
درد زانو
درد، شایع‌ترین علامت آرتروز زانو است. کیفیت درد به شرایط و وضعیت بیمار بستگی دارد. به‌عنوان‌مثال، ممکن است درد بیاید و برود و یا ممکن است درد خفیفی به‌صورت مزمن وجود داشته باشد و به‌صورت متناوب شدت ان افزایش‌یافته و یا کم شود. ممکن است درد مبهم باشد و یا تیز و تهاجمی. به دلیل ایجاد بار اضافی در مفصل، معمولاً با انجام فعالیت خاص (مانند خم کردن زانو و یا بالا رفتن از پله‌ها) شدت درد افزایش می‌یابد. به‌طورمعمول، درد زانو را می‌توان با استراحت و کمپرس سرد کاهش داد. که در ادامه به درمان آرتروز زانو می پردازیم.
سفت شدن و خشکی زانو
اصطکاک استخوان‌ها و تورم در مفصل زانو باعث می‌شود، زانو سفت شده و انعطاف‌پذیری آن کاهش یابد. درنتیجه دامنه حرکتی زانو محدود می‌شود. ممکن است فرد مبتلابه آرتروز زانو (متوسط تا پیشرفته) نتواند به‌راحتی زانو خود را صاف کند. برخی از افراد ممکن است تنها هنگام صبح و یا بعد از نشستن طولانی‌مدت، خشکی زانو را تجربه کنند. این سختی زانو ممکن است با تورم همراه باشد یا نباشد. عدم فعالیت شرایط خشکی زانو را بدتر می‌کند. خواب و یا نشستن برای یک دوره طولانی، میتواند علت درد کشکک زانو باشد . افراد مبتلابه آرتروز زانو اغلب دچار سفت شدن زانو و درد می‌شوند، این علائم زمانی که آنها سعی می‌کنند از رختخواب بلند شوند و یا زمانی که پس از مدتی نشستن می‌خواهند از صندلی بلند شوند، به‌طور قابل‌توجهی افزایش می‌یابد.
تورم زانو
هنگامی‌که غضروف زانو تحلیل می‌رود، استخوان ساق و ران (و گاهی اوقات استخوان کشکک زانو ) ممکن است روی‌هم ساییده شوند. درنتیجه زانو دچار التهاب و تورم می‌شود (به‌عنوان‌مثال ممکن است در زانو مایعات تجمع کنند).
همگام به متورم شدن زانو، ممکن است دمای زانو نیز افزایش یابد. شدتان از گرمای خفیف تا احساس سوزش متغیر است. حتی ممکن است زانو قرمز شده و هنگام لمس حرارت ان حس شود.
ایجاد سروصدا در زانو
احساس خرد شدن شیء در زانو و یا شنیدن صدا هنگام خم کردن زانو میتواند نشانه‌ای از پارگی غضروف باشد. این بدان معنی است که غضروف‌ها دیگر از استخوان‌ها در مقابل اصطکاک محافظت نمی‌کنند. اصطلاح پزشکی این حالت ” کریپتوس” نام دارد.
پیچش و یا قفل‌کردن زانو
برخی از بیماران مبتلابه آرتروز زانو (متوسط تا پیشرفته) گاهی حس می‌کنند زانوی آنها دچار پیچش یا قفل شدن می‌شود، به‌ویژه هنگامی‌که از پله‌ها پایین می‌آیند. اگر شیارهای ناهموار مفصل زانو و یا قطعات پاره شده‌ی غضروف داخل مفصل گیر کنند ممکن است بیمار دچار پیچش یا قفل شدن زانو شود. این عارضه غیرقابل‌پیش‌بینی است، اما زمانی که فشاری بر زانو وارد می‌شود (مانند پایین آمدن از پله‌ها و یا بلند شدن از حالت نشسته) احتمال بروز ان افزایش می‌یابد.
درمان ساییدگی کشکک زانو
۱- مهمترین اقدام درمانی برای ساییدگی زانو؛ تقویت عضلات چهار سر ران است. برای این کار می توانید یکی از تمرینات زیر را انجام دهید:
۱-۱- روی صندلی بنشینید و ساق پای خود را بالا بیاورید تا جایی که ران و ساق در یک امتداد قرار گیرند. ۵ ثانیه در همین وضعیت بمانید. این تمرین را روزی ۳ بار و هر بار ۲۰ حرکت برای هر پا انجام دهید.
۲-۱- به پشت بخوابید و در حالی که روی انگشتان پا رو به صورت است، عضله چهار سر ران را به مدّت ۵ ثانیه منقبض و سپس رها کنید. این تمرین را نیز باید روزی ۳ بار و هر بار ۲۰ مرتبه برای هر پا انجام دهید.
۲- ورزش شنا برای این بیماران مفید است.
۳- از کوهنوردی، دوچرخه سواری(به خصوص با ارتفاع کم زین)، بالا و پایین رفتن از پلّه، زانو زدن، چمپاتمه زدن و دویدن در سرازیری و سربالایی اجتناب کنید.
با انجام اقدامات ساده فوق، اکثر بیماران بهبودی واضحی را تجربه خواهند کرد.
درمان ساییدگی کشکک زانو به شیوه طبّ سنّتی
ضمن تأیید اقدامات فوق در درمان ساییدگی زانو، به شما توصیه می کنیم برای حصول نتیجه مطلوب و مناسب مراحل زیر را پیگیری کنید:
۱- ماساژ: تا بهبودی کامل؛ هر شب زانوها را با یک روغن مناسب مثل روغن زیتون تصفیه نشده، سیاهدانه، بادام تلخ، هسته قیسی، کرچک، کنجد، نارگیل و یا … ماساژ دهید. ماساژ را به آرامی و تا جذب کامل روغن به پوست ادامه دهید. پس از پایان ماساژ بهتر است روی ناحیه ماساژ را با یک پلاستیک فریزر بپوشانید تا میزان جذب روغن افزایش پیدا کند. مخلوط کردن مقدار کمی فلفل سیاه، دارچین یا زنجبیل با روغن، اثر درمانی آن را افزایش می دهد. معمولاً پس از یکی دو شب، کاهش فوق العاده ای در علایم بیماری ایجاد خواهد شد.
۲- پوست تخم مرغ های مصرفی خود را دور نریزید، آنها را شسته خشک و آسیاب کنید و به مدّت یکی دو ماه روزی نصف قاشق چایخوری از آن را با کمی عسل روی زبان خود ریخته قورت دهید. این مکمّل ساده سریعاً باعث ترمیم بافت آسیب دیده خواهد شد. مصرف پودر سنجد نیز به عنوان داروی دیگر می تواند مدّ نظر باشد(روزی یک قاشق مربّاخوری در نصف استکان عرق زیره یا هر روز صبح یک قاشق غذاخوری با یک لیوان شیر و یک قاشق عسل).
۳- بستن زانو به هنگام خواب با یک شال پشمی کمک شایانی به تسریع درمان زانو درد می کند.
۴- در طول دوره درمان حتّی المقدور از مصرف غذاهای سردی خودداری شود.
۵- با تأیید پزشک، انجام حجامت زانو یا زالواندازی این ناحیه، یکی از بهترین اقدامات برای رسیدن به نتیجه درمانی مطلوب است.
منبع:ایران ارتوپد.سلامت باشید
