ضربه وارده بر استخوان را که باعث به هم خوردن تداوم تیغه های استخوانی شود، شکستگی استخوان گویند. ضربه وارده ممکن است شدید بوده و باعث خرد شدن استخوان و جابجا شدن قطعات شکسته شود و یا خفیف بوده و باعث ترک خوردن استخوان و در بعضی از موارد شکستگی استخوان میکروسکوپی شود. استخوان ها مانند دیگر بافت های بدن دارای قدرت تحمل مشخصی در مقابل ضربه های خارجی هستند. قدرت تحمل استخوان های مختلف بدن نسبت به ضربه ها متفاوت است.
استخوان های دراز مثل استخون ران و استخوان ساق که وزن بدن را تحمل می کنند قدرت تحملشان نسبت به فشار به مراتب زیادتر از قدرت تحملشان در مقابل پیچ خوردن، کشیده شدن و زاویه دار شدن یا خم شدن است. استخوان های اسفنجی مثل جسم مهره ها دارای قدرت تحمل کمتری در برابر فشار هستند و شکستگی استخوان آنها بیشتر در صورت در هم رفتن قطعات شکسته است (compression fracture).
-
شکستگی در کودکان
شکستگی در کودکان که خاصیت ارتجاعی استخوان ها به مراتب بیشتر از بزرگسالان است، شکستگی استخوان آنها غالباً به صورت شکستگی های ترکه تری است. به بیان دیگر دو قطعه شکسته شده کاملاً از یکدیگر جدا نمی شوند.
علت این نامگذاری شبیه بودن رفتار استخوان به یک ترکه یا چوب تر است. شما می توانید با خم کردن یک شاخه خشک درخت آن را بشکنید موفق نمی شوید. گاهی شاخه خم می شود ولی شکسته نمی شود. اگر نیروی بیشتری به آن وارد کنید شاخه در یک طرف به صورت نامنظم شکسته می شود و در طرف دیگر فقط خم می شود (green stick fracture)
-
شکستگی خستگی یا شکستگی استرس
برای ایجاد شکستگی استخوان باید نیرویی بیش از تحمل استخوان از داخل یا خارج به استخوان وارد آید. ضربه های خفیف و مکرر به عضو، گاه باعث شکستگی استخوان ناکامل بدون جابجایی می شوند، مثل شکستگی استخوان های کف پا در سربازان که تحت عنوان شکستگی خستگی یا شکستگی استرس (stress fracture) گفته می شود.
-
علل شکستگی در افراد مسن
در افراد مسن شکستگی استخوان با توجه به پوکی استخوان، ضربه های خفیف نیز ممکن است باعث شکستگی استخوان شوند. در مواردی که استحکام استخوان در اثر عوامل مرضی کاهش یافته باشد نیز ضربه خفیف موجب شکستگی استخوان می شود مثل شکستگی متعاقب تومورها، کیست های استخوانی، عفونت استخوان (استئومیلیت) و غیره که تحت عنوان شکستگی پاتولوژیک خوانده می شوند.
در شکستگی استخوان علاوه بر آسیب استخوانی، بافت های نرم اطراف استخوان یعنی ضریع، عضلات و اعصاب و غیره هم آسیب می بینند که نباید از نظر پنهان بمانند، زیرا گاه این آسیب ها به قدری مهم هستند که شکستگی استخوان را تحت الشعاع خود قرار می دهند مثل آسیب نخاع به دنبال شکستگی مهره ها، پاره شدن مثانه و مجاری ادرار پس از شکستگی استخوان های لگن، و پاره شدن عصب رادیال (یکی از اعصاب دست) متعاقب شکستگی تنه استخوان بازو و غیره با توجه به این موضوع درمان شکستگی استخوان تنها کافی نبوده بلکه باید معاینه کامل از بیمار به عمل آید تا در صورت وجود به ضایعات همراه نیز پرداخته شود و درمان لازم صورت گیرد.
-
تشخیص
به عنوان یک قانون، در هر بیمار مشکوک به شکستگی استخوان ، رادیوگرافی الزامی است و در کل نکات مهمی که در تشخیص شکستگی استخوان حائز اهمیت است عبارتند از :
- گرفتن شرح حال دقیق
- معاینه کامل بیمار توسط پزشک
- رادیوگرافی صحیح.
-
درمان
روی هم رفته درمان شکستگی استخوان بستگی به سن بیمار، محل شکستگی، وضعیت قطعات شکسته نسبت به یکدیگر، باز یا بسته بودن شکستگی جون خوردن کامل آن در وضعیت مطلوب و اعاده کار عضو به بهترین نحو ممکن است.
1 ) جا انداختن به روش بسته و بی حرکت کردن آن
مسلماً شکستگی هایی که باعث جابجایی قطعات شکسته نشده اند، احتیاج به جا انداختن نداشته و بی حرکت کردن آنها با گچ کافی است. دراکثر شکستگی استخوان ها برای بی حرکت کردن استخوان باید مفاصل بالا و پایین آن را ثابت کرد.
گچ گیری باعث بی حرکتی مطلق شکستگی استخوان نمی شود و حرکت مختصر در محل شکستگی استخوان وجود دارد. گاه کم شدن تورم بعد گچ گیری باعث جابجایی قطعات شکسته در گچ می گردند، به همین جهت رادیوگرافی مکرر در هفته های اول برای کنترل شکستگی ضروری است.
** سایر روش های درمان شکستگی استخوان عبارتند از :
- جا اندازی به طور بسته و ثابت کردن آن با پین (pin)
- درمان با کشش
- درمان با جراحی باز و ثابت کردن آن
- جااندازی شکستگی و ثابت کردن آنها با ثابت کننده خارجی (External fixator).
