در طول روز ممکن است صدا های متفاوتی از بعضی از مفاصل بدن شما شنیده شده یا به توسط شما حس شود. گاهی این صداها شبیه تقه هستند. گاهی بصورت خرت خرت و شبیه به ساییده شدن دو چیز روی هم هستند. گاهی بعد از عملی که در بین مردم به شکاندن انگشت معروف است صدایی از مفصل انگشت بوجود میاید. صدای مفصلی بیشتر در مفاصل انگشت، زانو، مچ پا، کمر و گردن شنیده میشود ولی علت ایجاد صدا در همه این مفاصل یکی نیست.
علل صدای مفاصل
ایجاد گاز
در تمام مفاصل مایعی به نام مایع سینوویال وجود دارد که غلیظ و لغزنده است. وظیفه این مایع لغزنده کردن سطوح مفصل و تسهیل حرکت مفصل است. این مایع در تغذیه غضروف مفصلی هم نقش دارد. در درون این مایع مانند بسیار دیگر از مایعاتی که در بدن ما وجود دارند، گازهایی مانند اکسیژن، نیتروژن و دی اکسید کربن بصورت محلول وجود دارد.
وقتی که شما با تحت فشار قرار دادن مفصل انگشت خود، صدای تقه از آن درمیاورید در واقع لیگامان های آن مفصل را تحت کشش قرار داده اید. در این عمل شما با فشار موجب میشوید دو سطح مفصلی از یکدیگر فاصله گرفته و در واقع میخواهید حجم داخل مفصل را افزایش دهید. با انجام این کار فشار درون مایع مفصلی کاهش پیدا میکند و با این کاهش فشار مقداری از گازهای محلول در مایع، نامحلول شده و بصورت حباب های گاز در درون مفصل ظاهر میشوند.
حرکت تاندون و لیگامان مفاصل
وقتی مفاصل حرکت میکنند وضعیت تاندون ها و لیگامان های اطراف آن مفصل تغییر میکنند. این تغییر وضعیت موجب میشود تا آنها از روی برجستگی های استخوانی اطراف مفصل عبور کنند. با باز و بسته شدن مکرر مفصل هر کدام از این تاندون ها یا لیگامان ها ممکن است بار ها به جلو و عقب حرکت کرده و با هر بار عبور از روی برجستگی استخوانی صدایی ایجاد میکنند. این صدا ها ممکن است به توسط فرد حس شده و یا حتی دیگران هم آنرا بشنوند. همچنین با حرکت کردن مفصل، در بعضی حالات، لیگامان های اطراف آن بشدت کشیده میشوند و این کشیدگی ممکن است صدا ایجاد کند.
سطح ناصاف مفصل
در مفاصلی که دچار آرتروز یا ساییدگی شده اند به علت آسیب غضروف، سطح مفصل ناهموار میشود. در حین حرکت مفصل، با ساییده شدن این سطوح ناهموار بر روی یکدیگر ممکن است صدا ایجاد شود.
تا کنون ثابت نشده که شکستن قولنج دست باعث آرتروز مفصل شود. البته گزارشاتی از آسیب به مفصل بصورت حاد در اثر فشار بیش از حد به مفصل وجود دارد.اما جا اندازی مفاصل ستون فقرات یک رشته تخصصی است و هیچکس بجز متخصصین طب فیزیکی که دوره آنرا دیده اند مجاز به این کار نمی باشند. متاسفانه موارد متعددی از آسیب جدی نخاع یا سکته مغزی در رفتگی مهره و… بدنبال انجام این کار توسط افراد دوره ندیده مشاهده می کنیم.
باید توجه داشت که صدای مفصل همیشه ناشی از شکستن قولنج نیست و بعضی از مفاصل ما حین انجام بعضی حرکات یا هنگام راه رفتن صدا می‌دهند. صداهای درشت یا صدایی که با درد همراه نباشد، معمولا چیز مهمی نیست و ولی اگر درد شد، باید به پزشک متخصص طب فیزیکی مراجعه کرد؛ اشکالات بیومکانیک ، روی هم افتادن رباطها ، ضایعات استخوانی و… می توانند باعث این حالت شوند.
در زانو پارگی مینسیک زانو همراه با صدای مفصل است. معمولا این حالت همراه با درد و تورم زانو می باشد. گاهی بیمار از خالی شدن زانو نیز شکایت دارد. درمانهای اولیه این حالت با روشهای طب فیزیکی است. در صورت عدم بهبود آرتروسکوپی زانو ممکن است لازم باشد.در گردن و ستون فقرات انجام ورزشهایی که اطراف مفاصل می باشند باعث کاهش این صدا ها می شود. در مفاصل دیگر نیز تقویت عضلات مهم است اما اگر خشکی رباط یا عضله عامل مشکل باشد ورزشهای کششی می تواند به بیمار کمک کند.
منبع:ایران ارتوپد,دکتر رئیسی و احدی
