▪ از عوامل آسیب‌رسان به زانو چه مواردی هستند؟
ـ مجموعه ساختارهای تشکیل‌دهنده (مفصل زانو و مفصل کشکک ران) که بیشترین سطح تماس را دارند در هنگام حرکت‌ها بیشترین آسیب را می‌بینند. هنگامی‌که ما زانوهایمان را زیاد خم و راست(بیشتر از ۷۰ـ۶۰ درجه) می‌کنیم، باعث زانو درد می‌شود مثلا حالتی شبیه نشستن و برخاستن، چمباتمه زدن، چهار زانو یا دو زانو نشستن به مدت طولانی، چهار دست و پا راه رفتن (البته نه در کودک نوپا) یا انجام ورزش‌هایی که باعث باز و بسته شدن زیاد پاها می‌شود.
همچنین قرارگیری طولانی‌مدت در یک وضعیت هم آسیب‌رسان خواهد بود. فردی را تصور کنید که مسافت طولانی مانند تهران تا مشهد را رانندگی می‌کند، زانوی این فرد هنگام رانندگی حدود ۹۰ درجه خم شده‌است.
در این حالت اگرچه فشار زیادی به زانو نمی‌آید اما چون این مقدار از خم شدن زانو مدت طولانی ادامه دارد و مدتی طولانی سطح ثابتی فشار به ساختار غضروف مفصلی وارد می‌شود که منجر به زانو درد خواهد بود. در این شرایط غضروف مفصلی تغذیه کافی و درستی نخواهد داشت و کم‌کم شروع به رشته شدن و تخریب سطوح مفصلی خواهد کرد. در این شرایط اگر علاوه بر وضعیت ثابت و عدم تغذیه مناسب یک فشار مضاعف هم وارد شود مثل حالت چمباتمه شدن، وضعیت بدتر خواهد شد.
▪ کفش‌ها
ـ قوس کف پا و سپس مفصل مچ پا بیشترین تاثیر را از کفش‌ها می‌گیرند. در صورتی که کفش باعث شود قوس کف پا کم شده و مفصل مچ پا ناپایدار شود یا خانمی که کفش پاشنه بلند می‌پوشد، مچ پایش حالت خم بودن دارد و ثبات در مفصل مچ و کف پا را کم می‌کند و به صورت جبرانی فشار به مفصل زانو تحمیل می‌شود که به دنبال آن فرد دچار زانو درد می گردد. درنتیجه زانو در کل راه رفتن در درجه ثابتی قرار دارد که این امر همان عوارض وضعیت ثابت که در بالا گفته شد، دارد و عضله هم به صورت طولانی‌مدت در طول ثابت و کوتاهی منقبض می‌شود که باعث آسیب عضله می‌شود.
▪ بهترین ارتفاع پاشنه کفش
ـ حدود ۳ سانتیمتر، در ضمن کفش باید انعطاف‌پذیر و مطابق انحنای کف پا باشد.
پیشگیری از زانو درد
در هنگام ورزش و انجام حرکات صحیح باید خیلی دقت کرد، حتما قبل از آن باید بدن را با نرمش گرم کرد و بعد از آن سرد.
▪ منظورتان از سرد کردن، چیست؟
ـ بعد از ورزش باید به آرامی و کم‌کم از شدت فعالیت‌های بدن کاست و آن‌را به حالت عادی رساند و متوقف کرد که به اصطلاح به آن سرد کردن می‌گوییم. در این حالت کمترین میزان آسیب به مفاصل، عضلات و… وارد می‌شود.
▪ آیا ورزش‌‌ها یا تمریناتی برای کاهش زانو درد و تقویت عضلات وجود دارد؟
ـ بله، تمرینات حسی عمقی که باعث تقویت عضلات می‌شود و در تمرین حالتی را به وجود می‌آورد که فرد بتواند از وضعیت‌های مختلف مفصل در هنگام انجام ورزش کاهش زانو درد آگاه باشد. تمرینات مفصل زانو دو حالت دارد؛ بدون اعمال وزن روی مفصل زانو و یا اعمال وزن روی مفصل زانو.
▪ بد نیست از تمرینات بدون اعمال وزن روی مفصل زانو شروع کنیم؟
ـ بهترین آن که میتوان به همه افراد حتی مبتلایان به آرتروز و زانو درد توصیه کرد این است، دراز بکشید و زانو را در حالت صاف قرار دهید. سعی کنید پشت زانو را به فرش یا زمین فشار دهید. در این حالت زاویه نوک پاهایتان تا ساق را در حدود ۹۰ درجه قرار دهید و سپس شل کنید. در مرحله بعدی می‌توانید بالش کوچکی زیر زانوهایتان ( ۱۵ ـ۱۰ درجه ) قرار دهید و زانوهایتان را از حالت خم به صاف درآورید. هر انقباض را در حدود ۵ ثانیه درآورید. در حالت پیشرفته‌تر میتوان یک وزنه کوچک یک کیلو و نیم را به مچ پا بست و با بالشی زیر پا حرکت را انجام داد.
▪ تمرینات با اعمال وزن روی مفصل زانو؟
ـ ورزش با پدالینگ که باعث شود زانو در حدود ۲۰ تا ۳۰ درجه خم و راست شود.
▪ در مجموع آرتروز و زانو درد در خانم‌ها بیشتر است یا آقایان؟ چرا؟
ـ در هر دو اما به‌طور کلی بیماری‌های مربوط به غضروف بیشتر در خانم‌ها دیده می‌شود، البته طریقه استفاده از مطلب هم مهم است. نباید فراموش کرد که خانم‌ها دوران بارداری دارند و در این دوران باید وزن بیشتری را تحمل کنند و همین عامل شیوع زانو درد در خانم ها می باشد.
▪ مراقبت از زانوها
ـ مشکل بدقرارگیری استخوان کشکک زانو باید از همان سنین نوجوانی در مدارس غربالگری شود. باید در سنین نزدیک به بلوغ اقدام به شناسایی افرادی که دارای این مشکل هستند کرد. این کار با یک معاینه بالینی ساده مفصل زانو در حالت ایستاده قابل انجام است و میتوان از پیشرفت زانو درد در سنین بعدی جلوگیری کرد.
